ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ (ALZHEIMER)
Ο Σεπτέμβριος έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Αλτσχάιμερ και στο πλαίσιο αυτό η 21η Σεπτεμβρίου έχει ανακηρυχθεί Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Αλτσχάιμερ, με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη νόσο αλλά και την αφύπνιση και ενεργοποίηση της Πολιτείας.
Eταιρεία Alzheimer Αθηνών, https://alzheimerathens.gr/Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας και αποτελεί μείζον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομοτεχνικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες με μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης. Πρόκειται για μια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου που επηρεάζει τη μνήμη, τη σκέψη, την αντίληψη, την ικανότητας μάθησης και κρίσης, τη συμπεριφορά και το συναίσθημα. Η ονομασία της νόσου προέρχεται από τον Γερμανό ψυχίατρο και νευροπαθολόγο Αλόις Αλτσχάιμερ (Alois Alzheimer 1864-1915), ο οποίος το 1906, περιέγραψε για πρώτη φορά «μια παράξενη ασθένεια» - με βαθιά απώλεια μνήμης και μικροσκοπικές αλλαγές στον εγκέφαλο - μια ασθένεια που τώρα γνωρίζουμε ως Αλτσχάιμερ.
Ο όρος «άνοια» αναφέρεται σε μια σειρά συμπτωμάτων που παρουσιάζουν άτομα με νοσήματα που καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρα. Τα συμπτώματα αυτά είναι καταρχήν απώλεια της μνήμης και ακολούθως διαταραχή των υπολοίπων νοητικών λειτουργιών: του λόγου, της προσοχής, της συγκέντρωσης, της κρίσης. Αποτέλεσμα αυτής της παθολογικής διεργασίας είναι η σταδιακή και αργή επιδείνωση της ικανότητας του ατόμου να λειτουργεί ικανοποιητικά στην καθημερινή ζωή και τελικά η πλήρης αποδιοργάνωση της προσωπικότητάς του. Πολύ συχνά, ο όρος «άνοια» χρησιμοποιείται λανθασμένα από το ευρύ κοινό και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως συνώνυμος της νόσου Αλτσχάιμερ.
https://rotaractwellawatte.blogspot.com/
Ο όρος ‘Αλτσχάιμερ’ αναφέρεται στη σταδιακή εκφυλιστική ασθένεια που προσβάλει τον εγκέφαλο. Καθώς τα κύτταρα του εγκεφάλου συρρικνώνονται ή εξαφανίζονται, μη φυσιολογικό υλικό συγκεντρώνεται ως «μάζα» στο κέντρο των εγκεφαλικών κυττάρων και «πλάκες» έξω απ’ τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Αυτά παρεμποδίζουν τα μηνύματα μέσα στον εγκέφαλο, προκαλώντας βλάβη στις συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων. Τα εγκεφαλικά κύτταρα τελικά πεθαίνουν και αυτό σημαίνει ότι το άτομο δεν μπορεί να θυμηθεί ή να αφομοιώσει πληροφορίες. Καθώς η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει την κάθε περιοχή του εγκεφάλου, ορισμένες λειτουργίες ή ικανότητες χάνονται.
Alzheimer's Association, https://www.alz.org/Η άνοια είναι ένας περιγραφικός, γενικός όρος, ενώ η νόσος Αλτσχάιμερ είναι συγκεκριμένη ασθένεια, η οποία ευθύνεται για περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας. Η αμέσως επόμενη σε συχνότητα άνοια είναι η αγγειακή άνοια, η οποία προκαλείται από πολλαπλά εγκεφαλικά επεισόδια, μικρά ή μεγάλα. Άλλες μορφές άνοιας οφείλονται σε σπανιότερα αίτια όπως π.χ. η νόσος με σωμάτια Lewy, η άνοια της νόσου Πάρκινσον, οι μετωποκροταφικές άνοιες κλπ.
Το Αλτσχάιμερ δεν αποτελεί φυσιολογικό μέρος της γήρανσης. Ο μεγαλύτερος γνωστός παράγοντας κινδύνου είναι η αύξηση της ηλικίας και η πλειονότητα των ατόμων με Αλτσχάιμερ είναι 65 ετών και άνω. Αλλά το Αλτσχάιμερ δεν είναι απλώς μια ασθένεια της τρίτης ηλικίας. Σποραδικά συναντώνται περιστατικά και σε ηλικίες μικρότερες των 65 ετών (Αλτσχάιμερ πρώιμης έναρξης).
Στον εγκέφαλο των ασθενών που πάσχουν από την νόσο Αλτσχάιμερ ανευρίσκονται χαρακτηριστικά παθολογοανατομικά ευρήματα, όπως είναι οι «γεροντικές πλάκες» και οι «νευροϊνιδιακοί σχηματισμοί», που εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές που ελέγχουν τις νοητικές λειτουργίες.
Pepptalk.in, https://www.pepptalk.in/Η νόσος Αλτσχάιμερ εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το πώς ήταν ο ασθενής πριν τη νόσο (προσωπικότητα, φυσική κατάσταση και τρόπος ζωής).
Το Αλτσχάιμερ επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Στα αρχικά του στάδια, η απώλεια μνήμης είναι ήπια, αλλά με το Αλτσχάιμερ, τα άτομα χάνουν την ικανότητα να συνεχίσουν μια συνομιλία και να ανταποκριθούν στο περιβάλλον τους. Τα συμπτώματα όμως είναι τόσο ισχνά που συχνά περνούν απαρατήρητα τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσο και από τα μέλη της οικογένειάς του.
Όσο όμως η νόσος εξελίσσεται, επηρεάζονται σταδιακά και οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, δηλαδή οι κοινωνικές σχέσεις, η διαχείριση των οικονομικών, η οδήγηση, η φροντίδα του εαυτού. Με την πάροδο του χρόνου οι δυσκολίες αυτές γίνονται τόσο σοβαρές, ώστε ο ασθενής να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους άλλους. Στα παραπάνω προστίθενται κάποιες φορές, και διαταραχές στη συμπεριφορά, απάθεια ή επιθετικότητα, διαταραχές ύπνου και όρεξης, υπερκινητικότητα.
Pepptalk.in, https://www.pepptalk.in/Τα στάδια της νόσου χρησιμεύουν ως οδηγός και βοηθούν όσους φροντίζουν ανθρώπους με Αλτσχάιμερ να γνωρίζουν εκ των προτέρων τα πιθανά προβλήματα και να προγραμματίζουν τις ανάγκες φροντίδας. Όμως, σε κανένα άτομο, η εξέλιξη της νόσου δεν θα είναι πανομοιότυπη με των υπολοίπων. Ορισμένα από τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε στάδιο της νόσου. Επίσης, σε όλα τα στάδια μπορεί να εμφανιστούν σύντομες περίοδοι διαύγειας.
Ήπια νόσος
Το στάδιο αυτό συχνά παραβλέπεται και αναγνωρίζεται λανθασμένα από τους επαγγελματίες υγείας, τους συγγενείς και τους φίλους ως σύμπτωμα της ηλικίας. Καθώς η εξέλιξη της νόσου είναι σταδιακή, είναι δύσκολο να αναγνωριστεί ο ακριβής χρόνος έναρξης. Το άτομο με ήπια νόσο μπορεί:
να εμφανίζει απώλεια πρόσφατης μνήμης
να δυσκολεύεται να κατονομάσει πρόσωπα και αντικείμενα
να εμφανίζει δυσκολία στη λήψη αποφάσεων
να μην αναπτύσσει πρωτοβουλίες και να μην έχει ενδιαφέρον για τις μέχρι τότε ασχολίες του
να εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης και εκνευρισμό
Μέσης βαρύτητας νόσος
Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα προβλήματα γίνονται πιο εμφανή και πιεστικά. Ο ασθενής με μέτρια νόσο Αλτσχάιμερ δεν είναι πλέον αυτόνομος γιατί:
ξεχνάει συστηματικά πλέον, ιδίως τα πρόσφατα γεγονότα και τα ονόματα των προσώπων
δυσκολεύεται να εκφραστεί, ψάχνει τις λέξεις, χρησιμοποιεί λάθος λέξεις
χάνεται μέσα στο σπίτι ή στη γειτονιά του
δεν είναι σε θέση να μαγειρέψει, να καθαρίσει ή να κάνει ψώνια
χρειάζεται βοήθεια με την προσωπική του υγιεινή, π.χ. τουαλέτα, πλύσιμο και ντύσιμο
εμφανίζει 'ακατάλληλες' ή απρόβλεπτες συμπεριφορές
ακούει, βλέπει ή 'ζει' καταστάσεις που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα (παραλήρημα, ψευδαισθήσεις)
Προχωρημένη νόσος
Στο στάδιο αυτό ο ασθενής είναι απολύτως εξαρτημένος και αδρανής. Οι διαταραχές της μνήμης είναι πολύ σοβαρές, ενώ οι σωματικές συνέπειες της νόσου είναι πλέον εμφανείς.
Ο ασθενής με σοβαρή νόσο:
δεν αναγνωρίζει τους συγγενείς, τους φίλους ή οικεία αντικείμενα
δυσκολεύεται να κατανοήσει ή να ερμηνεύσει τα γεγονότα
αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί
δεν είναι σε θέση να βρει το δρόμο του μέσα στο σπίτι
δυσκολεύεται να περπατήσει
έχει ακράτεια ούρων και κοπράνων
μπορεί να είναι καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι ή στο κρεβάτι
Eλληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer, http://www.alzheimer-hellas.gr/index.php/el/
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να σταματήσουμε την εξέλιξη της ασθένειας, η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας έχει σημασία γιατί η νόσος επηρεάζει όχι μόνο τον ασθενή, αλλά και το οικογενειακό του περιβάλλον, συχνά δημιουργεί στους φροντιστές συναισθήματα θυμού, ντροπής, ενοχών και πένθους, φέρνοντάς τους στα ψυχικά και σωματικά όριά τους. Επίσης, θέτει μια σειρά από ηθικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου εκείνου της διατήρησης της αξιοπρέπειας του ασθενούς. Η πρώιμη διάγνωση δίνει τα χρονικά περιθώρια ενημέρωσης, αποδοχής της κατάστασης, διατήρησης της ποιότητας ζωής και προγραμματισμού για το μέλλον όλων αυτών των ατόμων. Με βάση τα ανωτέρω, είναι προφανές ότι η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί μια επιδημία με δυσβάσταχτες συνέπειες για τους ασθενείς τις οικογένειές τους, αλλά και την κοινωνία.
Σήμερα, το Αλτσχάιμερ βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της βιοϊατρικής έρευνας. Οι ερευνητές εργάζονται για να ανακαλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερες πτυχές της νόσου του Αλτσχάιμερ και άλλων περιπτώσεων άνοιας. Στόχος είναι η ανεύρεση περισσότερο αποτελεσματικών θεραπειών και υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία στον επιστημονικό χώρο ότι στο άμεσο μέλλον θα έχουμε φαρμακευτικές παρεμβάσεις πολύ αποτελεσματικότερες. Πολλές πιθανές προσεγγίσεις βρίσκονται υπό διερεύνηση παγκοσμίως. Μέχρι τότε, αυξημένη εγρήγορση και ενημέρωση της κοινωνίας για όλες τις διαστάσεις της νόσου είναι εξαιρετικά σημαντική.
Πηγές:
- Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, https://www.who.int/
- Alzheimer's Association, https://www.alz.org/
- Ελληνική Εταιρεία Νόσου Alzheimer, http://www.alzheimer-hellas.gr/index.php/el/
- Εταιρεία Alzheimer Αθηνών, https://alzheimerathens.gr/
- Onmed.gr, https://www.onmed.gr/
- ALZHEIMER'S DISEASE INTERNATIONAL, https://www.alz.co.uk/
- in.gr, https://www.in.gr/
- Pepptalk.in, https://www.pepptalk.in/
- Rotaract Club of Wellawatte, https://rotaractwellawatte.blogspot.com/
